Shumë njerëz dëgjojnë për obligacionet si një formë investimi, por pak e dinë që këto nuk mbahen gjithmonë deri në afatin e tyre të maturimit. Në fakt, ekziston një treg i dytë, i quajtur tregu sekondar, ku obligacionet mund të shiten dhe blihen si çdo produkt tjetër. Ky proces është shumë i ngjashëm me mënyrën se si njerëzit blejnë dhe shesin sende të përdorura, si telefonë apo makina.
Të kuptuarit se si funksionon tregtimi i obligacioneve në tregun sekondar është i rëndësishëm për këdo që dëshiron të investojë me kujdes apo të ketë një pasqyrë më të qartë për mënyrën se si lëvizin paratë në botën financiare. Edhe pse mund të duket si një temë e ndërlikuar, në thelb është më e thjeshtë nga sa mendohet.
Çfarë janë obligacionet dhe pse shiten?
Obligacionet janë si një huadhënie që investitori i bën shtetit apo një kompanie. Kur një person blen një obligacion, ai në thelb po i jep para hua dhe në këmbim merr interes në periudha të caktuara. Pas një kohe të caktuar, quajtur “afati i maturimit”, ai merr mbrapsht shumën që ka dhënë.
Por ndonjëherë, investitorët nuk duan të presin deri në fund për të marrë paratë mbrapsht. Ata mund të kenë nevojë për para për ndonjë arsye tjetër ose të duan të investojnë diku tjetër. Në këtë rast, ata mund ta shesin obligacionin e tyre në tregun sekondar. Kjo i lejon edhe njerëzit e tjerë të blejnë obligacione që tashmë janë lëshuar më parë.
Si përcaktohet çmimi në tregun sekondar?
Çmimi i një obligacioni në tregun sekondar nuk është gjithmonë i njëjtë me shumën që është paguar në fillim. Ai ndikohet nga disa faktorë, por më kryesorët janë:
- Normat e interesit aktuale në treg – Nëse normat e interesit janë rritur, obligacionet e vjetra që japin interes më të ulët nuk janë aq tërheqëse, kështu që çmimi i tyre bie.
- Sa afër është afati i maturimit – Sa më afër të jetë përfundimi i obligacionit, aq më pak kohë ka për të fituar interes, prandaj çmimi mund të jetë më i ulët.
- Besueshmëria e atij që e ka lëshuar obligacionin – Nëse një shtet apo kompani është në vështirësi financiare, njerëzit do të hezitojnë të blejnë obligacionet e tyre, duke ulur çmimin.
Një mënyrë e thjeshtë për ta kuptuar këtë është të mendoni për një biletë koncerti. Nëse koncerti është larg dhe artisti është shumë i famshëm, biletat mund të shiten më shtrenjtë se çmimi fillestar. Por nëse koncerti po afrohet dhe interesimi ka rënë, bileta mund të shitet më lirë. E njëjta gjë ndodh edhe me obligacionet.
Kush blen dhe shet obligacione në tregun sekondar?
Tregu sekondar nuk është vetëm për investitorë të mëdhenj apo banka. Edhe individët mund të marrin pjesë, zakonisht përmes ndërmjetësve financiarë ose platformave online. Disa nga pjesëmarrësit kryesorë janë:
- Bankat dhe fondet e investimeve që blejnë dhe shesin për llogari të klientëve të tyre.
- Investitorët individualë që kërkojnë alternativa më të sigurta se aksionet.
- Institucione publike apo private që menaxhojnë kursimet afatgjata.
Tregu sekondar u jep mundësi këtyre aktorëve të ndryshëm të marrin pjesë në treg pa qenë nevoja të blejnë obligacionet direkt në momentin që janë lëshuar.
Çfarë duhet të kesh parasysh para se të investosh?
Nëse mendon të blesh obligacione në tregun sekondar, këto janë disa gjëra të rëndësishme për të mbajtur mend:
- Krahasoni çmimet – Ashtu si kur blini një produkt në internet, shihni disa opsione përpara se të vendosni.
- Kontrolloni datën e maturimit – Nëse është shumë afër, nuk do të merrni shumë interes.
- Shikoni rendimentin – Ky është fitimi real që do të merrni nga obligacioni. Edhe nëse çmimi duket i ulët, rendimenti mund të jetë i mirë.
- Vlerësoni rrezikun – Nuk janë të gjitha obligacionet të sigurta. Zgjidhni ato që lëshohen nga entitete të besueshme.
A ia vlen tregtimi në tregun sekondar?
Për shumë njerëz, tregu sekondar është një mundësi e mirë për të investuar pa qenë nevoja të presin që të lëshohen obligacione të reja. Ai ofron fleksibilitet dhe mundësi për të gjetur çmime të favorshme, sidomos kur ke njohuritë e duhura.
Nëse jeni dikush që kërkon të investojë në mënyrë më të qëndrueshme, obligacionet janë një alternativë interesante, dhe tregu sekondar është vendi ku mund të gjeni oferta që përputhen me nevojat tuaja. Si gjithmonë, këshillohet të konsultoheni me një ekspert financiar përpara se të merrni vendime të rëndësishme.