Nëse keni dëgjuar ndonjëherë për dikë që “ble obligacione” apo “investoi në tregun e obligacioneve”, mund t’ju ketë lindur pyetja: si dihet nëse një obligacion është i sigurt apo jo? Këtu hyjnë në lojë notat e kreditit – një mënyrë për të kuptuar sa e besueshme është kompania ose shteti që i nxjerr këto obligacione. Ky informacion është i rëndësishëm jo vetëm për investitorët e mëdhenj, por edhe për njerëzit e zakonshëm që mund të jenë të interesuar të investojnë apo thjesht duan të kuptojnë më mirë se si funksionon kjo pjesë e ekonomisë.
Notat e kreditit për obligacione janë si një vlerësim i besueshmërisë. Ashtu si një bankë kontrollon kredinë tuaj për të parë nëse ju mund të ktheni një hua, edhe investitorët shikojnë notën e kreditit të një obligacioni për të kuptuar nëse është e sigurt të investojnë. Në këtë artikull do të shpjegojmë çfarë do të thotë kjo në mënyrë të thjeshtë, me shembuj praktikë, që edhe dikush pa njohuri ekonomike të mund ta kuptojë lehtë.
Çfarë është një notë krediti?
Një notë krediti është një vlerësim që i jepet një obligacioni për të treguar sa i sigurt është ai. Kjo notë zakonisht jepet nga kompani të specializuara si Standard & Poor’s, Moody’s dhe Fitch. Ato analizojnë nëse kompania ose shteti që ka nxjerrë obligacionin ka gjasa ta paguajë paratë mbrapsht në kohë.
Notat janë të ngjashme me sistemin e notave në shkollë. Për shembull:
- Nota AAA do të thotë se obligacioni është shumë i sigurt. Shumë pak gjasa ka që të mos kthehen paratë.
- Nota BB apo më poshtë tregon më shumë rrezik. Këto quhen obligacione spekulative dhe mund të sjellin fitime më të larta, por me më shumë rrezik.
Shembull praktik: nëse një shtet si Gjermania nxjerr obligacione dhe merr notën AAA, investitorët ndihen të sigurt se do t’i marrin paratë e tyre me kohë. Por nëse një kompani e vogël merr notën B, investitorët mund të hezitojnë ose të kërkojnë interes më të lartë për të rrezikuar.
Pse kanë rëndësi notat e kreditit?
Notat e kreditit ndihmojnë njerëzit të marrin vendime më të informuara kur bëhet fjalë për investime. Nëse një obligacion ka një notë të mirë, kjo rrit besimin se investimi do të jetë i sigurt. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për:
- Pensionistët që investojnë për të pasur të ardhura të qëndrueshme.
- Fondet e investimeve që menaxhojnë para publike.
- Individë të zakonshëm që kërkojnë alternativa ndaj depozitave bankare.
Pra, një notë e lartë mund të të ndihmojë të flësh rehat, ndërsa një notë e ulët kërkon më shumë kujdes dhe analizë para se të investosh.
Rreziku dhe shpërblimi: si lidhen me notën e kreditit?
Në botën e investimeve, rreziku dhe shpërblimi ecin dorë për dore. Sa më e ulët të jetë nota e kreditit e një obligacioni, aq më e lartë është norma e interesit që ofron. Kjo sepse investitorët kërkojnë një “shpërblim” për të marrë më shumë rrezik.
Le të marrim dy shembuj:
- Obligacioni A ka notën AAA dhe jep 2% interes.
- Obligacioni B ka notën B dhe jep 7% interes.
Në pamje të parë, 7% duket më mirë, por duhet të keni parasysh se është më i rrezikshëm. Nëse kompania që e ka nxjerrë nuk është në gjendje të paguajë, mund të humbni gjithçka. Ndaj, këto vendime kërkojnë kujdes dhe krahasim.
Çfarë duhet të dini para se të investoni në obligacione?
Nëse jeni duke menduar të investoni në obligacione, ja disa këshilla të thjeshta:
- Kontrolloni notën e kreditit të obligacionit. Sa më e lartë, aq më i sigurt.
- Mos u mashtroni vetëm nga interesi i lartë. Ai shpesh vjen me rrezik më të madh.
- Diversifikoni investimet. Mos vendosni të gjitha paratë në një vend.
- Konsultohuni me një këshilltar financiar, sidomos nëse nuk keni përvojë me investime.
Si ta shohim me sy praktik?
Mendoni për notën e kreditit si një vlerësim që i bëhet një huamarrësi. Sikur t’ju kërkojë një mik që t’i jepni hua 100 euro. Nëse ai mik është i përgjegjshëm dhe gjithmonë i ka kthyer borxhet në kohë, ju ndoshta do ia jepni me qetësi – ai ka një “notë të lartë krediti” në sytë tuaj. Por nëse është dikush që ka harruar borxhet në të kaluarën, do të hezitoni – sepse “nota” e tij në sytë tuaj është e ulët. E njëjta logjikë vlen edhe për obligacionet.